Het model Nederland 3D (NL3D) geeft een driedimensionaal beeld van de ondergrond van het vasteland van Nederland. Het reikt van maximaal 50 meter onder NAP tot de top van de Vaalserberg op 325 meter boven NAP. Het model geeft informatie over laagopbouw en grondsoort (bijvoorbeeld klei, zand, veen).
In NL3D is de ondergrond onderverdeeld in een regelmatig driedimensionaal grid (raster) van aaneengesloten voxels (volumecellen) van 250 x 250 x 1 meter. Aan elke voxel zijn eigenschappen gekoppeld. Dit zijn de lithostratigrafische c.q. geologische eenheid (laag) waartoe een voxel behoort, de lithoklasse (grondsoort) die representatief is voor de voxel en een aantal attributen die samen een maat van modelonzekerheid vormen.
Basisgegevens
Voor het maken van NL3D is eerst een geologisch lagenmodel geconstrueerd. Dit is gedaan door het bestaande lagenmodel DGM v2.2 op te schalen naar de gewenste resolutie van 250 x 250 meter.
De modellering van lithoklassen in NL3D is gebaseerd op een uitgebreide dataset. Deze omvat circa 507.000 boringen uit de DINO database, ongeveer 125.000 handboringen uit de Laaglandgenese boringendatabase van de Universiteit Utrecht en 6.700 voor de provincie Utrecht gezette handboringen in het Utrechtse veenweidegebied. Voor elk boorbeschrijvingsinterval is met behulp van het lagenmodel bepaald binnen welke geologische eenheid (laag) die valt. Daarnaast wordt uit de lithologische boorbeschrijving de lithoklasse afgeleid.
Op basis van het geologisch lagenmodel is elke voxel van het voxelmodel in de juiste geologische eenheid geplaatst. Vervolgens is per geologische eenheid de lithoklasse van de voxels geschat op basis van de boorbeschrijvingsintervallen van de overeenkomstige geologische eenheid.
Verschil NL3D en GeoTOP
NL3D heeft een lagere resolutie dan GeoTOP. In GeoTOP is gebruikgemaakt van meer geologische sturing (informatie uit andere bronnen, zoals kaarten en publicaties) en meer geavanceerde interpretatie van boringen. Ook worden er meer lagen in onderscheiden, waaronder antropogene afzettingen, die in GeoTOP een eigen lithoklasse hebben. In het algemeen is er in GeoTOP meer detail zichtbaar. NL3D is daarom vooral geschikt voor toepassingen waarbij een volledig landsdekkend beeld nodig is, of bij toepassingen in gebieden waar GeoTOP nog niet beschikbaar is.
Toepassing en betrouwbaarheid van de modelresultaten
Bij het gebruik van NL3D moet – evenals voor GeoTOP – steeds in acht worden genomen dat het een regionaal model is. Het is niet geschikt voor gebruik op lokale schaal; voor het genereren van een lokaal ondergrondmodel zijn altijd aanvullende gegevens nodig.
Bij toepassingen waarin de geologische laagopbouw van belang is, heeft het de voorkeur om DGM te gebruiken. NL3D is namelijk gebaseerd op een opgeschaalde versie van lagenmodel van DGM v2.2. Bij deze opschaling gaat informatie verloren.
Beschikbaarheid
NL3D wordt uitgeleverd als een set 2D-rasterkaarten die een attribuut van het voxelmodel (geologische eenheid, meest waarschijnlijke lithoklasse en modelonzekerheid van lithoklasse) op een bepaalde diepte ten opzichte van maaiveld weergeven. Omdat NL3D minder nauwkeurig is dan GeoTOP is er voor gekozen om NL3D tot een maximum diepte van 15 meter onder maaiveld ter beschikking te stellen. De kaarten zijn te bekijken op DINOloket en kunnen daar ook gedownload worden om te gebruiken in een eigen GIS-applicatie.
Totstandkomingsrapport
Het Totstandkomingsrapport (PDF – 4,4 MB) geeft een gedetailleerde beschrijving van de totstandkoming van het geologisch ondergrondmodel NL3D: het beschrijft wat het model is, op welke brongegevens het is gebaseerd, hoe het gemaakt is en wat de verschillen zijn met de vorige versie. Het rapport bevat tevens een korte geologische beschrijving van het model.
Actuele en eerdere versies
Op de pagina Ondergrondmodellen is NL3D versie 2.0 (2024) te bekijken en te downloaden. Eerdere versies zijn op te vragen via het contactformulier.
Citatie
TNO – GDN (2024) NL3D. TNO - Geologische Dienst Nederland, https://www.dinoloket.nl/ondergrondmodellen/kaart; geraadpleegd op dd-mm-jjjj.
Contact
Heb je een vraag of merk je dat er iets niet klopt, laat het ons dan weten via het contactformulier.